Fes Başıma, Fes Başıma !!!

Bu yazımızın konusu, şahsım adına son derece ilginç bir tespit içeriyor. Bir ülkenin adının, o ülke dilinde oluşumuna çok güzel bir örnekten bahsedeceğim. Hemen birkaç örnekle yazımızın içeriği hakkında fikir verip asıl konuya değinmeye çalışayım isterseniz. Örneğin, İngilizcesi "Germany" olan ülkeye, kendi ülke halkı "Deutschland" demektedir ama ülkenin genel adı "Germany" dir.. İngilizlerin bu ülkeye Germany demesinin sebebi, German ırkından olan insanların yaşamasından dolayıdır. Peki biz neden bu ülkeye Germany ya da Deutschland ile alakalı biri isim değil de, "Almanya" demişiz?? Sebep çok açık. Bu ülkeye arapçada "Almanya" deniyor da ondan. Aynı örneği Belçika için de söyleyebiliriz. Hemen hemen bütün dünya dillerinde bu ülke "Belgium", "Beligie", "Belgequie" gibi isimlere sahipken biz aynı arapçada olduğu gibi "Belçika" demeye başlamışız. Bu örneğe uymayan ve bizi bütün dünya dillerinden ayıran ilginç bir ülke var ki, bu ülke bu yazımızın konusunu oluşturuyor...

Çok uzatmadan söz konusu ülkeye gelelim. Ülkenin adı "Fas". Bizim Fas dediğimiz ülkenin uluslararası adı "Marocco" ve kendi dillerindeki adı da "Maghribi" dir. Bütün dünya dillerinde bu ülke ismini başkenti Marakeş denen şehirden almıştır. Marakeş şehri evrilerek kimi dilde Marocco olmuş, kimi dilde Maghribi olmuş kimi dilde Maroc olmuş ama hep "mo-ma" şeklinde başlamış. Peki neden sadece Türkler bu ülkeye Fas demiş hiç merak etmediniz mi?

Önce etimolojik açıklamalara bulunmaya çalışalım da ileride yanlış anlaşılmalar olmasın. El-mağribi yani ülkenin kendi dilindeki anlamı en batıdaki yer gibi bir anlama sahip. Marocco ise Germanic batı dillerinde müslüman ülke gibi bir anlama sahip ama şurası kesindir ki bu iki isim de başkent Marakeş'ten türemiştir. Ülke'ye bizim neden Fas dediğimizi anlamak için çok ince bir coğrafi detayı bilmemiz gerekiyor. Bu Fas diye telaffuz edilen ülke Kuzey Afrika'nın en batısında yer almakta ve ülkeyi hemen hemen tam ortasından büyük bir nehir geçmektedir. Bu nehir ve beraberinde getirdiği coğrafi zorluklar adeta ülkeyi doğal sınırlarla tam ikiye bölmektedir. Bu nehir ve coğrafi yapı nedeniyle olsa gerek, Osmanlı orduları ve Osmanlı donanması nehirin diğer tarafına geçme şansı yakalayamamıştır. 

Bu nehrin her iki yakasında iki farklı krallık söz konusu ve bu krallıkların daha doğuda olanı "Fes" şehri krallığı, diğeri ise "Marakeş" şehri krallığıdır. Tarihi bir araştırma yapıldığında zaten, Osmanlı ordularının Kuzey Afrika'da ele geçiremediği tek yerin, Marakeş Bölgesi krallığı olduğunu göreceksiniz. Fas krallığını da ele geçirmemiş, sadece ticari ilişkiler kurmuştur. Bu bölge ahalisi ile bizlerin ilk karşılaşması ve tanışması, nehrin doğusunda kalan Fes Şehri Krallığı olduğundan dolayıdır ki biz bu ülkeye Fas demeye başlamışız. 

II. Mahmut döneminde giyilmesi zorunlu tutulan ve yenileşme hareketlerimizin en önemli simgelerinden olan "fes giyilmesi" zorunluluğu" ise başka bir yazı konusu olsun çünkü bu söz konusu kafaya giyilen "fes" ismi de bu şehirden geliyor !!!